Odra 12/2013 - NAGRODY LONDYŃSKIE

NAGRODY ZWIĄZKU PISARZY NA OBCZYŹNIE

Po raz 62. Związek Pisarzy Polskich na Obczyźnie, mający siedzibę w Londynie, przyznał swoje Nagrody Literackie za rok 2013. Jury, któremu przewodniczył aktualny prezes Związku Andrzej Krzeczunowicz, a w którego skład weszli m.in. laureaci poprzednich edycji konkursu: Aleksandra Ziółkowska-Boehm i ks. prof. dr Janusz Ihnatowicz (z USA), a także Nina Taylor-Terlecka (Oxford), Beata Dorosz (Warszawa, IBL PAN) przyznało Nagrodę Główną za całokształt twórczości profesorowi Jerzemu R. Krzyżanowskiemu, nestorowi polskiej nauki o literaturze i pisarzowi. Urodzony w 1922 w Lublinie, uczestnik drugiej wojny światowej w Szarych Szeregach i Armii Krajowej, więzień NKWD (swe przeżycia wojenne Krzyżanowski opisał w wydanym w Lublinie zbiorze opowiadań), po studiach na Uniwersytecie Warszawskim w 1959 roku przeniósł się do USA, gdzie zatrudnił się jako wykładowca na University of California, następnie pracował na uniwersytetach w Michigan, Colorado, Kansas i Ohio. Swe zainteresowania badawcze profesor Krzyżanowski dzieli między literaturę polską i amerykańską, jest autorem m.in. wydanej po polsku biografii Ernesta Hemingwaya (1963), wydanej po angielsku biografii Władysława St. Reymonta (1972) i tomów studiów A Modern Polish Reader (1972), Legenda Somosierry i inne prace krytyczne (1987). Kierunek jego badawczych poszukiwań najlepiej oddaje tytuł ostatniego tomu szkiców historycznych i literackich: Widziane z Ameryki (2009). Obok cyklu powieści (Diana, 1986, Banff, 1988, Ariadna, 1998) Krzyżanowski wydał kilka tomów prozy dotyczących drugiej wojny światowej – m.in. Generał. Opowieść o Leopoldzie Okulickim, 1980, U Szarugi, 2004, opracował międzynarodową antologię Katyń w literaturze, 1995. Zaangażowany był i jest w działalność społeczną w kręgach polonijnych (w 1976–1987 jako przewodniczący Association for the Advancement of Polish Studies, w 1977–1980 przewodniczący Komitetu Planowania Północnoamerykańskiego Studium Spraw Polskich, w 1983–1989 członek zarządu Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce). Sylwetkę Jerzego R. Krzyżanowskiego przybliżyliśmy na łamach „Odry” w rozmowie przeprowadzonej z nim przez Aleksandrę Ziółkowską-Boehm, która była też autorką wywiadu z następnym laureatem Nagród ZPPnO – Charlesem S. Kraszewskim („Odra” nr 2/2004).

Charles S. Kraszewski (USA) został w tym roku uhonorowany Nagrodą dla Obcokrajowca za upowszechnianie kultury i literatury polskiej. Ten powołujący się często na swe polsko-czeskie korzenie profesor slawista, tłumacz na język angielski literatury polskiej, czeskiej, słowackiej, łaciny i greki, przetłumaczył na angielski m.in. Dziady, część III Mickiewicza, Nie-Boską komedię Krasińskiego, Odprawę posłów greckich Kochanowskiego. Publikował krytycznoliterackie eseje poświęcone m.in. Herbertowi,  Gombrowiczowi, Miłoszowi, Barańczakowi, Witkiewiczowi, Wyspiańskiemu, Kochanowskiemu i polskim romantykom. Jest także autorem dwóch tomików wierszy i wydanej przed dwoma laty przez Cambridge Scholars monografii Czesława Miłosza (o którego amerykańskim pobycie i dorobku pisał także w „Odrze” nr 5/2011 pt. Samotność i hermetyczność) i książki Polish 100. Polish Culture and Civilization, która została wyróżniona w Chicago przez National University Continuing Education Association. Jest wieloletnim redaktorem wydawnictwa PIASA i kwartalnika „The Polish Review”, prestiżowego pisma adresowanego do amerykańskiego świata naukowego zainteresowanego Polską i szeroko rozumianymi problemami polskimi w różnych dziedzinach nauki i życia społeczno-kulturalnego. Tłumaczy także na polski; w „Odrze”, z którą współpracuje od kilkunastu lat, publikowaliśmy m.in. jego tłumaczenia Eliota, a czekają na druk przekłady wierszy Jeffersa.        

Trzecią Nagrodę Związku, im. Włady Majewskiej, w kategorii najlepszej książki roku 2012 dla pisarza polskiego mieszkającego poza krajem, otrzymał Wojciech Karpiński za Twarze („Zeszyty Literackie”) – książkę, w której kreśląc portrety m.in. Giedroycia, Czapskiego, Stempowskiego, Miłosza, Hertza, Herberta, Mycielskiego, autor opowiada też własną „prywatną historię wolności”, którą odnalazł w kontaktach z tymi wybitnymi osobowościami. Książka nawiązuje do wcześniejszych głośnych Książek zbójeckich (2009) Karpińskiego, ale jest chyba najpełniejszą rekapitulacją podjętych tam tematów i problemów.

Ostatnią tegoroczną Nagrodę Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie – za najlepsze opracowanie naukowe roku 2012 dotyczące kultury i literatury na emigracji – otrzymał Oskar Stanisław Czarnik, autor opracowania W drodze do utraconej Itaki. Prasa, książki i czytelnictwo na szlaku Samodzielnej Brygady Strzelców Karpackich (1940–1942) oraz Armii Polskiej na Wschodzie i 2. Korpusu (1941–1946), wydanego przez Bibliotekę Narodową w Warszawie.

Ł. J.