Odra 12/2016 - Piotr Gajdziński

                                                              Polska stanu wojennego

WSZYSCY BĘDZIEMY NIEDOMYCI, ALE ZA TO SPRAWIEDLIWIE

Piotr Gajdziński

Epokę Wojciecha Jaruzelskiego, czyli lata osiemdziesiąte ubiegłego wieku, zdominowała szarość. Wszechogarniająca, dogłębna, przenikająca. Beznadziejna. Andrzej Kijowski, prozaik i krytyk literacki, napisał w połowie „dekady Jaruzelskiego”, że jeszcze w latach siedemdziesiątych w Polsce utrzymywało się przekonanie, że to się jakoś da ułożyć, że zmiany pokoleniowe w aparacie polskim i radzieckim doprowadzą do modernizacji zarówno systemu wewnętrznego, jak i wzajemnych stosunków. To przekonanie utrzymywało się do grudnia 1981 roku. Ostatnia propozycja: budowa „drugiej Polski”, czyli wejście na drogę intensywnego rozwoju w oparciu o kredyty zachodnie, znalazła wielu entuzjastów. Ale była to ostatnia propozycja możliwa. Utrata nadziei przez nią otworzonej oznaczała utratę wszelkich nadziei pokładanych w tym systemie, który pokazał swe dno.

13.6

Wojciech Jaruzelski, premier, I sekretarz Komitetu Centralnego KC PZPR, minister obrony narodowej i szef Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – dyktator po prostu – nieustannie mówił o „światełku w tunelu”, ale chyba tylko on i jego najbliżsi akolici to światełko dostrzegali. Polska stała się krajem bez nadziei, przez co upodobniła się do ZSRR, a Polacy do ludzi radzieckich – dodał Kijowski. – Społeczeństwo podzieliło się na masę bierną i wściekłą, na uprzywilejowaną kastę oraz straceńców. Najwięcej było biernych, którzy od czasu do czasu się wściekali.

Racjonowana marchew i ocynkowane wiadra

Widać to w listach pisanych do telewizji i gazet. Dlaczego rządząca władza, pochodząca z robotnika ma aż taką przyjemność w przyglądaniu się, jak umęczone kobiety polskie, którym stawia się pomniki pamięci, muszą stać w kolejce po racjonowaną marchew. Czy tu też wpłynęła restrykcja Reagana – skarżyła się w lipcu 1984 roku Maria Sz. z Osiny Wielkiej. – Są to skutki nieudolnego rządzenia. Od czasu, gdy rządzi w naszym kraju generalicja, nie kupiłam nic oprócz ocynkowanego wiadra z przydziału. Z całą rodziną zmuszeni jesteśmy, jak kiedyś dziady za jałmużną, chodzić w połatanych łachach. Marii Sz. wtórowała dwa lata później, co jest najlepszą recenzją dokonań generalskiej ekipy, mieszkanka Kłodawy. Zaopatruję się w sklepie WSS Społem nr 51 w Kłodawie i tu rejestruję swoje kartki. Sprzedawczynie dokładają do zakupów artykuły, których akurat chcą się pozbyć. Zgoda klienta jest tu nieistotna – skarżyła się pani Ewa. – Wchodząc do sklepu nie wiem, czym zostanę obdarzona, za co zapłacę i za co pobiorą mi kartki. Wszelkie próby protestu kwitowane są propozycją rezygnacji z zakupów. Wiadomo, że poza tym sklepem kartka staje się bezużytecznym kwitkiem, ponieważ w żadnym innym sklepie na terenie naszego miasta nie zostanie zrealizowana.

Skarg było więcej. Po kolejnej podwyżce cen Stanisław Ł., inwalida III grupy, z chorym sercem, alergią, reumatyzmem i kataraktą, przedstawił telewizyjnym redaktorom, w liście datowanym na grudzień 1986 roku, dokładne wyliczenia. Idąc na rentę otrzymałem 3500 zł na miesiąc. Obecnie, po wszystkich podwyżkach, mam 9000 zł. Wówczas chleb kosztował 8 zł – teraz 50 zł. Cukier 10,50 zł – teraz 100 zł. Czynsz płaciłem 360 zł – teraz 1250 zł. Palto 1800 zł – teraz od 8 do 12 tysięcy zł. A więc podwyżka w każdej dziedzinie, niewspółmiernie z płacą. Rąbnęło to oczywiście biedaków. Po komunalnych opłatach zostaje mi 6 tysięcy na życie. Na przejazdy wydaję przeciętnie 800 zł miesięcznie. Mieszkam w małej miejscowości. Za wszystkim trzeba jeździć PKS-em. Trzykilometrowy odcinek kosztuje 16 zł. Pieszo wyniesie jeszcze drożej, bo szkoda butów. Lodówka zepsuta stoi od pół roku. Zresztą tak prawdę mówiąc nie ma w nią co wkładać.9 (...)