Joanna Pawlik feat: Kamil Kurzawa, Daniel Stachowski. Schron bojowy

19 maja - 05 czerwca 2017
Muzeum Współczesne Wrocław
Pl. Strzegomski 2
Wernisaż: 19 maja 2017, godzina 18.00

Zapraszamy na otwarcie wystawy JOANNA PAWLIK feat: Kamil Kurzawa, Daniel Stachowski. SCHRON BOJOWY, 19 maja 2017 (piątek) o godzinie 18.00, w siedzibie Muzeum Współczesnego Wrocław – schron przy placu Strzegomskim 2a.

You are kindly invited to attend the private view of a new exhibition called JOANNA PAWLIK feat: Kamil Kurzawa, Daniel Stachowski. COMBAT SHELTER, which is to take place at the Wrocław Contemporary Museum (the shelter at plac Strzegomski 2a) on 19th May 2017 (Friday) at 6 pm.

kuratorka / curated by: Joanna Pawlik / współpraca kuratorska / curatorial cooperation: Agnieszka Chodysz-Foryś

20.5.17 / godz. 19:00 / spotkanie z Joanną Pawlik i oprowadzanie kuratorskie po wystawie / prowadzenie: Agnieszka Chodysz-Foryś

25.5.17 / godz. 18:00 / Miejsca bezpieczne. Stany zagrożenia. Przestrzeń wolności w Outsider Art – dyskusja. Uczestnicy: Joanna Pawlik, Małgorzata Rel, Małgorzata Szaefer, Agnieszka Chodysz-Foryś, Rafał Jęczmyk / prowadzenie: Bartek Lis (MWW)

20th May 2017 / 7 pm / meeting with Joanna Pawlik and curatorial tour around the exhibition by Agnieszka Chodysz-Foryś

25th May 2017 / 6 pm / Safe Places. States of Emergency. Space of Freedom in Outsider Art – discussion. Participants: Joanna Pawlik, Małgorzata Rel, Małgorzata Szaefer, Agnieszka Chodysz-Foryś, Rafał Jęczmyk / moderated by Bartek Lis (MWW)

Dwie są wartości równie niezbędne dla godnego i satysfakcjonującego czy choćby znośnego ludzkiego życia. Jedną z nich jest wolność – drugą zaś bezpieczeństwo. Jedna bez drugiej obejść się nie może: bezpieczeństwo bez wolności równa się niewoli, wolność zaś bez bezpieczeństwa to tyle co chaos, poczucie zagubienia, męka niepewności i upokorzenie powodowane niewiedzą, co począć i praktyczną niemożnością jej zaradzenia.
Zygmunt Bauman, Potrzeba wolności. Sztuka europejska po 1945 roku, MOCAK, 2014

Bezpieczeństwo jest podstawową potrzebą człowieka. To fundament rozwoju, kolejnego zasadniczego wymiaru naszego istnienia. Stan dający stabilność i rękojmię jej utrzymania, przeciwieństwo chaosu. Bez niego niemożliwe jest myślenie o życiu bez lęku i naszym istnieniu w ogóle. Paradoksalnie, ma ono również cechę negatywną: niechęć do zmian, wynikającą z potrzeby porządkowania rzeczywistości w celu osiągnięcia stabilności. Nasza ludzka potrzeba bezpieczeństwa wynika więc z konieczności przeciwdziałania lękom i zagrożeniom. W odniesieniu do bezpieczeństwa indywidualnego nasze wyobrażenie o sine cura powstaje w oparciu o miejsca w pamięci związane z sytuacjami nacechowanymi sentymentem, emocjami, pięknem, miłością, wzruszeniem – to nasz fantazmat o stanie szczęśliwości, dobra, dostatku, swobody, ekspresji i doskonalenia się. Powstaje tu sprzeczność: bezpieczeństwo w pewnym stopniu wyklucza ryzyko, uniemożliwiając tym samym związane z poczuciem bezpieczeństwa pragnienie rozwoju – rozwój bez ryzyka zaistnieć bowiem nie może. Skrajnym przeciwieństwem bezpieczeństwa jest więc zagrożenie i lęk przed utratą tego, co dla nas najważniejsze: życia, szacunku, godności czy wszelakich dóbr.

Gdzie znajdują się więc nasze miejsca bezpieczne, jak radzimy sobie z zagrożeniami, i to zarówno w kontekście indywidualnym, jak i społecznym czy państwowym? W jaki sposób tworzymy wyobrażenia o tych stanach, czego od nich oczekujemy, gdzie je znajdujemy? Jak funkcjonują mechanizmy stworzone w celu zapewnienia nam podstaw bezpieczeństwa, czyli np. rodzina, państwo?

Schron bojowy Joanny Pawlik to opowieść dwubiegunowa. Z jednej strony artystka konsekwentnie podejmuje refleksję nad niepełnosprawnością i wykluczeniem. Dotyka niewidzialnych podziałów przebiegających tak w świecie sztuki, jak i w społeczeństwie. Bada granice pomiędzy profesjonalnymi i amatorskimi środkami wypowiedzi artystycznej, stawia pytania o możliwość ich współistnienia i rezonowania w procesie twórczym1. Zapraszając do udziału w tej problemowej wystawie dwójkę wrocławskich artystów outsiderów: Kamila Kurzawę i Daniela Stachowskiego, Joanna Pawlik stawia na równi swoje prace z ich twórczością, redukując tym samym podziały pomiędzy przyjętą oficjalnie sztuką profesjonalną i sztuką wizjonerów z kręgu Outsider Art. Z drugiej strony zaś komentuje i reaguje na zagrożenia i zło, coraz częściej i mocniej dochodzące współcześnie do głosu. Bezpieczeństwo i stan zagrożenia mają tu więc dwie twarze: równolegle próbujemy uchwycić i zlokalizować momenty i przestrzenie bezpieczeństwa, które artyści-outsiderzy znajdują poprzez sztukę i w sztuce oraz rozwinąć myśl o obecnych lękach, wynikających z konkretnych zdarzeń na scenie Europy i świata.

Centrum narracji stanowią dwie prace. Przejmujący film Tren rejestruje młodą, niewidomą kobietę śpiewającą fragment III Symfonii Góreckiego – lament matki nad śmiercią syna poległego w powstaniu śląskim. Minimalizm, wręcz kontemplacyjny charakter trzeciej części Symfonii, lamentacja brzmiąca jak spokojna kołysanka, zderzają się z ogromnym ładunkiem emocjonalnym utworu, bólem matki po stracie dziecka. Dorota Wach wykonuje lament a capella, stojąc samotnie w wielkiej, ciemnej, opustoszałej sali, co potęguje dramat i smutek tej żałoby. Joanna Pawlik wydobywa jej twarz delikatnym światłem, które rysuje niewidzące oczy, wpatrzone w miejsca dla nas niedostępne.

Schron bojowy. Linia środkowej Odry to obiekt Daniela Stachowskiego i jego przeskalowane odwzorowanie, realny schron, w którym każdy, kto poczuje taką potrzebę, może się ukryć, zniknąć. Jest to jedna z wielu prac artysty, zafascynowanego zespołem ponad 600 schronów bojowych, zbudowanych w latach 1928–1939 wzdłuż lewego brzegu Odry od Wrocławia do Krosna Odrzańskiego, określanych Linią (pozycją) środkowej Odry. Umocnienia te stanowiły główną linię obrony III Rzeszy przed atakiem ze wschodu i miały zabezpieczyć tereny Dolnego Śląska.

Rozwinięciem wątku zagrożenia i metod radzenia sobie z nim są prace Kamila Kurzawy: Zeszyty oraz animacje z serii TWSE (The Weirdest Show Ever). Zeszyty, a tak naprawdę obiekty zeszytowe nawiązujące do formy komiksowej, to zbiory multiplikacji oraz wielu form ewolucji superbohaterów: komórczaków, wodzów, władców pojazdów, wojowników. Każda postać zostaje dokładnie przeanalizowana, artysta spisuje wszystkie jej predyspozycje, wielkość, możliwości i rodzaj rozwoju, koloru, zbroi, mocy, a parametry te stanowią serce „karty” postaci, do której doklejane są wizualizacje, rysunki jej kolejnych metamorfoz. Po rozłożeniu każda postać osiąga wielkość do 1,5 metra swoich „właściwości”, co sprawia, że cały zeszyt staje się niesamowitym, żywym organizmem. Metoda pracy nad Zeszytami jest terapią, pewnego rodzaju transem, w którym poprzez multiplikację artysta oswaja swoje lęki i czuje się bezpiecznie w otoczeniu silnych wojowników. W animacjach Kamil Kurzawa reżyseruje fantastyczne misje bohaterów, tym razem postaci zapożyczonych z seriali, komiksów, mangi: minotaurów, królów, obrońców, najeźdźców. Odnajdujemy tam postacie z Power Rangers, Gwiezdnych Wojen, Dragon Ball, Baldur's Gate, czy Szaman King. Momentami akcja przenosi się z przestrzeni fantasy do rzeczywistego Wrocławia.

W filmie The Ride of Your Life Joanna Pawlik rysuje trójpodział podstawy bytu ludzkiego: potrzeby bezpieczeństwa, mechanizmów pomocnych w jego utrzymaniu i (niestety) jego kruchość połączoną z ryzykiem i realnym zagrożeniem. Brutalnie odczarowuje też i zrywa kliszę z utrwalonych pop-obrazków życia luksusowego, wskazując nam na istniejący pod nimi (lub obok) realny, bezwzględny i nieludzki wymiar: świat rzeczywisty. W kolorowe strony reklam ekskluzywnych wakacji na Malcie (gdzie realizowane były zdjęcia do filmu) wdziera się nagle fotografia łodzi z ludźmi walczącymi o przetrwanie. Cała praca jest kontemplacyjna, pełna smutku i bezsilności.

Większość prac prezentowanych na wystawie powstało specjalnie na tę okazję lub będzie to ich pierwsza publiczna odsłona.

Składamy szczególne podziękowania Małgorzacie Rel i Marcie Hajdrych ze Stowarzyszenia Ostoja we Wrocławiu oraz Dorocie Wach i Małgorzacie Kafarze ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących w Krakowie.

Organizatorzy: Ośrodek Kultury i Sztuki we Wrocławiu – Instytucja Kultury Samorządu Województwa Dolnośląskiego, Muzeum Współczesne Wrocław Mecenat: Marszałek Województwa Dolnośląskiego / Projekt dofinansowany jest ze środków Samorządu Województwa Dolnośląskiego 

Organizers: Centre for Culture and Art in Wrocław – Cultural Institution by the Government of the Lower Silesian Voivodship, Wrocław Contemporary Museum Patronage: Marshal of the Lower Silesian Voivodship / The project is subsidized by the Government of the Lower Silesian Voivodship