Wystawa „Z niepewności w niepewność: uchodźcy wojenni w Wilnie
w latach II wojny światowej” w Warszawie

7.04 - 15.05.2016
Dom Spotkań z Historią
ul. Karowa 20, Warszawa
Wernisaż: 7.04.2016, godz. 18.00

Fotografie ukazują życie codzienne uchodźców w Wilnie na przełomie 1939 i 1940 roku. Uwiecznieni są na nich Litwini, Polacy i Żydzi. Na ekspozycję składa się kilkadziesiąt fotokopii, które po raz pierwszy pokazywane były w Dolnośląskim Centrum Fotografii „Domek Romański” we Wrocławiu (w sierpniu 2015 roku). Oryginalne fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego im. M.K. Čiurlionisa w Kownie.

Kurator Vaida Sirvydaitė-Rakutienė o wystawie:

Po napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę 1 września 1939 r. Litwę zalały tłumy uchodźców – ludności cywilnej oraz internowanych żołnierzy polskich. Nieco później, w październiku 1939 r., przybyli też mieszkańcy Niemiec i Związku Sowieckiego, zmuszeni przez tamtejsze władze do opuszczenia swoich krajów.(…)

Atmosferę panującą w Wilnie w końcu 1939 i na początku 1940 r. uwiecznili na swoich zdjęciach Edmund i Bolesława Zdanowscy, którzy podjęli się wykonania tej misji na zamówienie Towarzystwa Pomocy Wileńszczyźnie. (...) Zarówno same fotografie, jak i komentarze są cennym ikonograficznym źródłem wiedzy o codzienności pozostającej w cieniu wydarzeń historycznych 1939 r., odzwierciedlającym socjalne, społeczne, kulturalne i emocjonalno-psychologiczne aspekty życia uchodźców w Wilnie.

Wystawa zachęca do zwrócenia uwagi na wartości ogólnoludzkie, dostrzeżenie znaczenia działalności organizacji i towarzystw społecznych, (...) które wyciągnęły pomocną dłoń ludziom dotkniętym nieszczęściami wojennymi.

Bolesława (1908-1982) i Edmund (1905-1984) Zdanowscy są przedstawicielami wileńskiej szkoły fotografii. Byli uczniami, a później współpracownikami słynnego wileńskiego fotografika – Jana Bułhaka. Oprócz pracy twórczej zajmowali się także nauczaniem fotografii. Edmund Zdanowski od 1929 r. pracował jako instruktor w Zakładzie Fotografii Artystycznej na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie. Pobrali się w 1930 roku, a od 1934 roku wspólnie prowadzili w Wilnie własny zakład fotograficzny. Razem realizowali także tematy fotograficzne, dlatego też swoje fotografie sygnowali jako wspólne dzieło. W latach 30. i 40. XX w. niestrudzenie dokumentowali Wilno, począwszy od planów ogólnych na detalach architektonicznych kończąc. Opuszczając Wilno w 1945 r. zostawili 439 szklanych negatywów, w obecnym Litewskim Muzeum Malarstwa. W 1945 roku Bolesława i Edmund Zdanowscy osiedlili się w Gdyni, gdzie kontynuowali swoją drogę artystyczną i pedagogiczną. Założyli pierwszą na Wybrzeżu szkołę fotograficzną - współtworzyli Liceum Fotografiki Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych w Gdyni, w 1952 roku przekształcone w Technikum Sztuk Plastycznych w Gdyni-Orłowie. Oboje pracowali tam aż do 1970 r. Przez 25 lat pracy zawodowej Zdanowscy wykształcili około 500 uczniów - późniejszych artystów fotografików, operatorów telewizji i filmu, pedagogów fotografii. Ciągle bliski był im temat miasta. Fotografowali Gdańsk i Gdynię uwieczniając na fotografiach ciekawe miejsca i przemiany zachodzące w miejskim krajobrazie.

Organizatorzy: Dolnośląskie Centrum Fotografii „Domek Romański” – Galeria OKiS we Wrocławiu, Narodowe Muzeum Sztuki im. M. K. Čiurlionisa w Kownie, Dom Spotkań z Historią w Warszawie

Mecenat: Marszałek Województwa Dolnośląskiego

Patronat honorowy: Jego Ekscelencja Šarūnas Adomavičius, Ambasador Republiki Litewskiej w Polsce.